Bước ra từ Bệnh viện Da Liễu TP HCM, N.H.K (19 tuổi, ở TP HCM) thẫn thờ vì phát hiện bị nhiễm HIV. Sự thật này xảy đến khi những bí mật của người yêu được K. tìm ra.
Ranh giới khó lường
K. cho biết anh là người đồng tính nên bạn tình cũng là nam giới, hai người có quan hệ tình dục với nhau khoảng 1 năm. Gần đây, anh phát hiện người yêu cũng có quan hệ với một số bạn tình khác. Cảm thấy như bị phản bội, K. buồn rầu suốt nhiều tuần, trở nên ít nói, tự nhốt mình trong phòng, tránh tiếp xúc với mọi người và rơi vào tâm trạng lo âu, mất ngủ, việc học cũng bị ảnh hưởng. Thấy con thay đổi, trầm tính khác thường, mẹ K. gặng hỏi mới biết sự việc.
BS.CKII Nguyễn Thị Phan Thúy, Giám đốc Bệnh viện Da Liễu TP HCM, cho biết ước tính trên thế giới mỗi ngày có hơn 1 triệu ca nhiễm mới các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI). Các bệnh phổ biến gồm chlamydia, lậu, trichomonas và giang mai, gây ra mối lo ngại lớn về sức khỏe cộng đồng dù đã có các biện pháp phòng ngừa. Những năm gần đây, STI đang ngày càng phổ biến, đặc biệt là ở nhóm người trẻ, đồng tính nam (MSM), người sống chung với HIV và cả thanh thiếu niên dưới 18 tuổi khiến hệ thống y tế gặp rất nhiều khó khăn. Đáng chú ý, số lượng bệnh nhân dưới 18 tuổi mắc STI đang tăng dần trong giai đoạn 2020-2023. Không chỉ vậy, số trường hợp trẻ vị thành niên phải can thiệp thủ thuật cũng có xu hướng gia tăng. "Điều này cho thấy những nguy cơ đặc thù và sự thiếu hụt trong tiếp cận dịch vụ y tế của thanh thiếu niên - nhóm dễ bị tổn thương nhất trước bệnh tật, định kiến xã hội và rào cản trong giáo dục sức khỏe" - bác sĩ Thúy cảnh báo.
Bác sĩ Nguyễn Trường Hải tư vấn về quan hệ tình dục an toàn
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM (HCDC) cảnh báo vấn đề quan hệ tình dục sớm, mang thai ngoài ý muốn và nguy cơ mắc STI ở tuổi vị thành niên vẫn tồn tại và cần được quan tâm đúng mức. Mang thai ở tuổi vị thành niên ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, nguy cơ tử vong mẹ cao so với sinh con ở tuổi trưởng thành. Mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai... Trong lúc sinh nở có nguy cơ đẻ khó, phải can thiệp bằng các thủ thuật và phẫu thuật.
"Ngại hỏi nhưng muốn biết"
Mới đây, một chương trình được triển khai kỳ vọng mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng trong việc phòng ngừa, nhận diện, đối diện về "bệnh xã hội", an toàn sức khỏe tình dục, đặc biệt trong giới trẻ. Đó là dự án "Ngại hỏi nhưng muốn biết" do các nhà báo thâm niên phối hợp với đội ngũ thầy thuốc trẻ TP HCM sáng lập nhằm mang đến cho cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, những thông tin đúng, đủ và khoa học về sức khỏe tình dục, an toàn tình dục và các bệnh lý STI.
Chương trình đã có 4 buổi giao lưu, chia sẻ kiến thức cho hơn 8.000 học sinh tại các trường THCS, THPT ở TP HCM; được thiết kế như một không gian mở và an toàn, nơi các bạn trẻ có thể thoải mái đặt câu hỏi, trò chuyện trực tiếp với bác sĩ và tiếp nhận thông tin y khoa một cách gần gũi, chính xác và thực tế. Tại đây, học sinh đã được các chuyên gia chia sẻ chuyên môn, trang bị những kiến thức bổ ích - từ dấu hiệu nhận biết, hệ lụy, nguyên nhân đến cách phòng ngừa các STI. Theo ThS-BS Nguyễn Hoàng Liên, giảng viên Bộ môn Da liễu - Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch (TP HCM), học sinh phổ thông nên là nhóm cần được tiếp cận kiến thức về sức khỏe tình dục sớm nhất bởi đang ở giai đoạn hình thành nhận thức và thói quen. Đây là dự án mang giá trị xã hội rất lớn và có ý nghĩa bền vững.
ThS-BS Nguyễn Trường Hải - Trưởng Đơn vị Nghiên cứu và Điều trị bạch biến Phòng khám chuyên khoa da liễu Medcare (TP HCM), người đồng hành chương trình - nói thêm ở giai đoạn đầu, dự án tập trung tổ chức các buổi giao lưu tại trường học, giúp học sinh, sinh viên tiếp cận kiến thức về STI theo cách cởi mở, thân thiện và dễ hiểu. Đây là chủ đề quan trọng nhưng lâu nay vẫn bị xem là "nhạy cảm" khiến nhiều bạn trẻ ngại hỏi, ngại nói, dẫn đến thiếu hụt thông tin và gia tăng nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần và tương lai. "Ở lứa tuổi vị thành niên tâm lý tò mò rất phổ biến, vì vậy, các bạn trẻ cần giữ lối sống lành mạnh, tham gia hoạt động thể chất và rèn luyện sức khỏe để phát triển toàn diện. Khi đủ tuổi và có sự chuẩn bị tốt về sức khỏe, các nguy cơ liên quan đến bệnh lý tình dục sẽ được hạn chế" - bác sĩ Hải nhấn mạnh.
Các chuyên gia khuyến cáo tình dục an toàn là biết cách bảo vệ cơ thể và phòng ngừa STI bằng việc sử dụng biện pháp như bao cao su, duy trì sự chung thủy khi có ý định quan hệ. Việc có ít bạn tình giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Bên cạnh đó, mỗi cá nhân cần khám sức khỏe tổng quát và sức khỏe sinh sản định kỳ để có biện pháp can thiệp kịp thời khi cần thiết. Gia đình và nhà trường cần phối hợp trong việc giáo dục giới tính cho trẻ. Song song đó, cần có những chương trình ngoại khóa bài bản, hấp dẫn, phù hợp với từng nhóm tuổi. Với các bạn trẻ, khi hướng dẫn cần gần gũi, tránh áp đặt, cấm đoán.
Theo HCDC, tại Việt Nam trong 3 năm gần đây, số ca mắc STI tăng mạnh ở nhiều nhóm đối tượng. Cùng với bệnh tật, phá thai ở tuổi vị thành niên cũng được ghi nhận với mức đáng báo động. Mỗi năm cả nước có 300.000 - 400.000 ca phá thai ở độ tuổi 15-19, chiếm khoảng 1/5 tổng số ca phá thai. Riêng tại Bệnh viện Từ Dũ, năm 2022 từng ghi nhận 708 trường hợp dưới 18 tuổi xin bỏ thai ngoài ý muốn.
