Nguy cơ bại liệt xâm nhập Việt Nam sau ổ dịch biến đổi gen ở Lào

Ngày 12-12, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phòng, chống bệnh bại liệt trước nguy cơ virus bại liệt biến đổi 31 gen (cVDPV1) được phát hiện tại Lào, có thể xâm nhập Việt Nam.

Bộ Y tế tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống bệnh bại liệt. Ảnh Trần Minh

Ca bệnh đầu tiên là bé trai 3 tuổi tại Lào, khởi phát liệt cuối tháng 6, được xác định nhiễm virus bại liệt, khu vực ghi nhận chỉ cách biên giới Quảng Trị khoảng 150 km.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá đây là ổ dịch khu vực, yêu cầu các nước có chung biên giới - trong đó có Việt Nam - triển khai biện pháp đáp ứng khẩn. "Nguy cơ virus bại liệt xâm nhập là rất cao và hiện hữu"- WHO cảnh báo.

Ông Vũ Hương, chuyên gia của WHO tại Việt Nam, cho biết virus bại liệt lưu hành tại Lào đã biến đổi 31 gen tương đương khoảng 3 năm lưu hành âm thầm. Ngoài bệnh nhi 3 tuổi, Lào ghi nhận thêm hai ca nghi ngờ, đang chờ xác định lại tại Nhật. Hơn 500.000 lượt người/năm qua lại khu vực liên quan càng làm gia tăng nguy cơ.

WHO khuyến cáo cần khẩn cấp lấp khoảng trống miễn dịch, triển khai tiêm bù, tiêm vét vắc-xin bại liệt trong chương trình tiêm chủng mở rộng; đồng thời giám sát tích cực, rà soát hàng tuần ca liệt mềm cấp tại các cơ sở y tế. Vắc-xin chống chủng virus đang gây dịch đã sẵn có tại Việt Nam.

Theo WHO, bệnh bại liệt vẫn nằm trong danh sách tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu từ năm 2014, chưa thể rút ra do khó kiểm soát. Tháng 10 vừa qua, Lào đã tiêm đáp ứng nhanh cho toàn bộ trẻ dưới 5 tuổi tại Savannakhet và dự kiến triển khai chiến dịch không chọn lọc toàn quốc vào tháng 2 và 3-2026.

Trước diễn biến phức tạp, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương đã yêu cầu hệ thống y tế tăng cường giám sát, duy trì tỉ lệ bao phủ vắc-xin, nâng cao năng lực xét nghiệm. Các viện chuyên ngành được giao hoàn thiện hướng dẫn kỹ thuật, xây dựng kế hoạch đáp ứng nguy cơ bùng phát.

Vắc-xin ngừa bại liệt nằm trong chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia

Bộ Y tế yêu cầu các địa phương sàng lọc người nhập cảnh dưới 15 tuổi đến từ vùng nguy cơ cao, đồng thời rà soát tiền sử tiêm chủng ở nhóm đối tượng dưới 15 tuổi và tổ chức tiêm bổ sung vắc-xin bại liệt còn thiếu mũi.

Tại Việt Nam, khoảng 1 triệu trẻ dưới 5 tuổi đối mặt nguy cơ nếu virus xâm nhập vì tỉ lệ tiêm chủng không đầy đủ, dù nước ta đã thanh toán bại liệt từ năm 2000.

Đại diện Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết có nhiều yếu tố khiến virus dễ xâm nhập, như lượng người qua lại Việt Nam - Lào rất lớn, vệ sinh môi trường chưa bảo đảm, mưa lũ kéo dài và nhu cầu đi lại tăng mạnh dịp Tết.

Đánh giá nguy cơ giai đoạn 2020-2024 tại 34 tỉnh cho thấy 7 tỉnh ở nhóm nguy cơ cao gồm: Cao Bằng, Gia Lai, Đồng Nai, Đồng Tháp, Tây Ninh, Sóc Trăng, Trà Vinh. Về mối đe dọa, 8 địa phương được xếp nguy cơ cao: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Sơn La, Điện Biên, Quảng Trị, Quảng Ngãi và Đắk Lắk - phần lớn có biên giới, địa hình khó tiếp cận, dân cư phân tán, biến động lớn.