Chính phủ Mỹ duy trì chính sách hỗ trợ sản phẩm không khói

Những năm gần đây, Mỹ đã triển khai hàng loạt chính sách từ cấp liên bang đến cấp tiểu bang nhằm khuyến khích người hút thuốc chuyển sang các sản phẩm thay thế ít gây hại hơn. Mục tiêu là giảm gánh nặng lên hệ thống y tế, đồng thời nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Sản phẩm thay thế thuốc lá được áp mức thuế ưu đãi tại nhiều tiểu bang Mỹ

Kể từ sau khi cho phép một loại sản phẩm thuốc lá nung nóng (TLNN) được thương mại hóa năm 2019, sau 6 năm một số tiểu bang tại Mỹ đã bắt đầu áp dụng chính sách thuế ưu đãi đối với các sản phẩm này nhằm thúc đẩy việc chuyển đổi hoàn toàn. Chiến lược này nhận được sự đồng thuận từ cả hai đảng, hướng tới mục tiêu giảm gánh nặng y tế và hạn chế tác hại đối với sức khỏe cộng đồng.

Mới đây, bà Kay Ivey, Thống đốc bang Alabama, đã ký ban hành đạo luật mới, áp dụng mức giảm thuế cho TLNN - một trong những sản phẩm thuốc lá không khói – chỉ còn 1,7 cent cho mỗi điếu. Nguyên nhân dẫn đến quyết định này là do TLNN sản sinh hàm lượng các chất độc hại thấp hơn đáng kể so với thuốc lá điếu truyền thống. 

Thống đốc Kay Ivey cho rằng chính sách này sẽ giúp giảm đáng kể việc phơi nhiễm với các chất gây hại lên cơ thể so với việc tiếp tục hút thuốc lá điếu, dù bà vẫn giữ quan điểm rằng TLNN không hoàn toàn vô hại. Quy định sẽ có hiệu lực từ ngày 1/11/2025.

Tương tự, bang Mississippi cũng từng thông qua chính sách giảm thuế vào năm 2024. Cụ thể, mỗi điếu TLNN được quy định mức thuế 1,25 cent - thấp hơn đáng kể so với thuốc lá truyền thống. Thượng nghị sĩ Daniel Sparks cho biết, biện pháp thực tế nhằm khuyến khích người dùng chuyển sang sản phẩm ít gây hại hơn, đồng thời giảm thiểu các rủi ro sức khỏe liên quan đến hút thuốc. Ông cũng cho rằng cần có hướng tiếp cận đa chiều thay vì chỉ cho người hút thuốc có một lựa chọn là: cai thuốc lá. Đối với người chưa thể từ bỏ thói quen này ngay lập thì thì hãy cho họ giải pháp khác nhưng với mức độ nguy hại thấp hơn so với hút thuốc lá điếu thông thường.

Bên cạnh hai bang kể trên, nhiều nơi khác như Iowa, Florida, Oklahoma, Tennessee… cũng đang xem xét những đề xuất điều chỉnh thuế tương tự. Các chuyên gia nhận định, việc xây dựng chính sách thuế hợp lý sẽ thúc đẩy thay đổi hành vi tiêu dùng, đồng thời mang lại tác động tích cực cho sức khỏe cộng đồng.

Mỹ và các nước thực thi các biện pháp hỗ trợ giải pháp giảm tác hại.

Ngay từ những ngày đầu nhiệm kỳ, chính quyền Tổng thống Trump đã kêu gọi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) rút gọn quy trình quản lý, nhằm sớm hoàn thiện khung pháp lý bao trùm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá đang lưu hành trên thị trường.

FDA Hoa Kỳ chỉ cấp phép kinh doanh cho 34 sản phẩm thuốc lá không khói trong hơn 26 triệu đơn đăng ký xét duyệt (tính đến tháng 1/2025). Nguồn: Reuters

Song song đó, ông Martin Makary được bổ nhiệm làm Ủy viên FDA, chịu trách nhiệm tái thiết lập hoạt động của tổ chức này. Còn ông Jay Bhattacharya giữ vị trí Giám đốc Viện Y tế Quốc gia (NIH), tập trung thúc đẩy các nghiên cứu khoa học về sản phẩm nicotine thay thế và tiềm năng của các sản phẩm này trong việc giảm thiểu tác hại thuốc lá truyền thống.

Chính quyền liên bang khẳng định, các thay đổi này nhằm trao cho hàng triệu người dùng những lựa chọn thay thế ít gây hại hơn, mặt khác còn đảm bảo lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm không khói.

Bộ trưởng Y tế Hoa Kỳ Robert F. Kennedy Jr. đã chính thức lên tiếng ủng hộ các sản phẩm thay thế không khói, coi đây là lựa chọn vượt trội hơn hẳn so với thuốc lá điếu. 

Ông nhấn mạnh, nicotine không phải là tác nhân gây ung thư, mối nguy lớn nhất xuất phát từ quá trình đốt cháy thuốc lá điếu. Theo ông, riêng chi phí y tế mà nước Mỹ phải gánh do thuốc lá điếu đã lên tới khoảng 640 tỷ USD mỗi năm.

Bộ trưởng Y tế Hoa Kỳ Robert F. Kennedy Jr. (Ảnh: AFP)

Trong một diễn biến liên quan, New Zealand vừa thông báo sẽ gia hạn thêm 2 năm (tháng 05/2025 - tháng 07/2027) đối với mức thuế ưu đãi 50% cho sản phẩm TLNN. Mục đích của quyết định này là có thêm thời gian để thẩm định đầy đủ về tiềm năng giảm gây hại của các sản phẩm này. Dữ liệu Bộ Y tế New Zealand năm 2024 cho thấy, tỷ lệ hút thuốc lá hàng ngày tại đây chỉ ở mức 6.9%.

Đáng ý hơn cả là Thụy Điển. Nhờ chủ trương khuyến khích các sản phẩm nicotine ít độc hại hơn, nước này đã cán đích trở thành "Quốc gia không khói thuốc" đầu tiên trên thế giới khi chỉ còn 4,5% người trưởng thành hút thuốc lá truyền thống vào cuối năm 2024. Chính phủ nước này cũng áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt theo tỷ lệ, giúp các sản phẩm không khói thuốc với mức giá dễ tiếp cận hơn so với thuốc lá truyền thống. Thành công của Thụy Điển đã chứng minh giảm tác hại là con đường hiệu quả nhất để hướng tới một tương lai không khói thuốc.

Ở châu Á, Philippines và Indonesia đã sớm triển khai chính sách thuế ưu đãi đối với TLNN, coi đây là công cụ khuyến khích người hút thuốc chuyển đổi. Kỳ vọng đặt ra là có thể tái hiện hiệu quả đã thấy ở Nhật Bản - quốc gia ghi nhận mức sụt giảm xuống 52% doanh số bán thuốc lá điếu trong gian đoạn năm 2014-2023 sau khi TLNN được lưu hành chính thức.

Từ các dữ liệu thực tế từ những quốc gia tiên tiến đi trước cho thấy, chiến lược kiểm soát thuốc lá chỉ phát huy tối đa hiệu quả khi tính đến sự khác biệt giữa các nhóm người hút và thiết kế riêng chính sách cho từng đối tượng. Việc đồng thời khuyến khích cai thuốc với nhóm sẵn sàng và hỗ trợ giảm tác hại với nhóm chưa thể bỏ ngay, đang cho thấy tác động rõ rệt trong việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu trên toàn cầu.

Quốc Tiệp